HUẾ , NGÔN NGỮ VÀ NHỮNG ÂM TỪ THƠ RẤT HUẾ

TRANG THÔNG TIN CỦA LÊ NGỌC TÂM  (CHS BỒ ĐỀ NK 67 - 74)

               BLOG CỰU HỌC SINH TRUNG HỌC BỒ ĐỀ LÊ NGỌC TÂM 

                 BLOG: CHSBODELENGOCTAM - EMAIL: LENGOCTAM138@GMAIL.COM 

                     LIÊN HỆ : LÊ NGỌC TÂM, 138 ĐỐNG ĐA, Q. HẢI CHÂU TP ĐÀ NẴNG

                                      ĐT: 0914.000.909 - 0919.95.65.15 - 0125.68.68.108

Mà răng như rứa, tội hè, trời ơi!

                                         Ngọc tâm st

     Rứa là em đã ra đi

     Răng em không nói câu gì với tôi

     Rứa là em đã quên rồi

      Quên con sông nhỏ lở bồi tháng năm

      Rứa thôi, tôi biết làm răng

    Người đi mô có nhớ chăng nơi này

     Đằng tê còn đó, hàng cây

       Chụm đầu nướng bắp, má hây hây hồng

    Rứa là, tình đã như không

    Em về bên nớ bận lòng tái tê

   Rứa thôi, tôi phải đi về

    Mà răng như rứa, tội hè, trời ơi!

                                                    Nguồn từ linh thi

                        

     Dân miền Trung hay nói “mô, tê, răng, rứa” khiến nhiều người (nhất là phía Bắc và Nam bộ) không hiểu gì. Nhiều người bạn cũng thường hỏi Mô giải nghĩa về điều này. Để “rộng đường dư luận”, hôm nay Mô xin giải thích để bà con gần xa tỏ tường nhé:
1) Mô:Có nghĩa là ở đâu? VD người 1 nói rằng “Con bé nớ đẹp chưa tề”(Con bé ấy đẹp chưa kìa).Người 2 hỏi lại: “ở mô?” (ở đâu?)

2) Tê: Có nghĩa là ở kia. VD sau khi người 2 hỏi “ở mô”, người 1 chỉ tay về phía cô bé và trả lời: ” ở tê” (ở kia) hoặc “ở tê tề” (ở kia kìa).

3)Răng: Câu nghi vấn, có nghĩa là cái gì? VD người 1 nói điều gì đó người 2 không nghe rõ, liền hỏi lại: “mi nói răng?” (mày nói cái gì?)

4)Rứa: Có nghĩa là thế à, đúng vậy theo nghĩa khẳng định, hoặc là câu hỏi nghi vấn. VD người 1 nói về điều gì đó, người hai liền gật đầu và đáp “Rứa à?” (thế à?), người 1 cũng đáp lại “Rứa đo” (thế đấy!). Hoặc người 1 gặp người 2 đang đi trên đường liền hỏi “mi đi mô rứa?” (mày đi đâu thế?)…

          Nói chung từ “mô, tê, răng, rứa” là từ địa phương miền Trung rất đa nghĩa và tuỳ vào từng ngữ cảnh để hiểu.

TIẾNG HUẾ FOR TO DAY 1
 
Đi đâu thi` nói "đi mô"
"O nớ" ám chỉ "Cái Cô" chung trường
"Ốt dột" khi tui nói thương
Có nghĩa "mắc cỡ" má vương nụ hồng.

"Khôn" là đồng nghĩa với không
Chẳng muốn lấy chồng, "khôn muốn lấy dôn"
"Đoản hậu" là "Ác" en ni
Tui đã ... im lặng cứ đi theo hoài

Nhà tui còn khoảng đường dài
Có chi noái nấy, ngày mai hết rồi
Trên cao thì nói "trên côi"
"Đi rượng" là lúc sóng đôi như chừ

"Phủ phê" là lúc thặng dư
Như là tình cảm "đã nư", no đầy
"Như ri" có nghĩa như vầy
... Mô Tê Răng Rứa, em quây ... mòng mòng

TIẾNG HUẾ FOR TO DAY 2

"Ở nể" đồng nghĩa ở không
Trai hông lí dzợ., không chồng "ế dôn"
Ngu ngu thì nói ""khôn khun"
Dại dại mô tả "đù đù" mặt ra

Còn trẻ thì nói chưa "tra"
Tới tuổi già già khú đế là "ôn"
Có cô thiếu nữ lấy "dôn"
Lấy được ông chồng thăng chức "mụ o"

"Răng chừ" đồng nghĩa ""khi mô"
"Khi mô" có nghĩa khi nào đó thôi
"Khi mô" có cặp có đôi
"Răng chừ" hết cảnh tuổi đời bơ vơ

Đơn côi "cái trốt" dật dờ
Là ôm đầu bạc ""cà ngơ" một mình
Lặng yên thì nói "mần thinh".
Để nghe len lén duyên tình giăng tơ.

"Mua lửa" thì thật phải lo
Vì là mua chịu ai cho "lửa" hoa`i
"Mắc lửa" là thiếu nợ dài
"Lửa" chi không thiếu, chẳng phai "lửa tình"

"Sáng mơi" là lúc bình minh
Của ngày kế tiếp, nong tình đem phơi
"Bữa tê" em hẹn lại chơi
Quên bẵng cái việc em mời bữa kia

"Bữa tề" mang lịch ra chia
"Bữa tể" là trước bữa kia hai ngày
"Bữa ni" là bữa hôm nay
Là lúc đương nói hàng hai đây nì

"Mần chi" ai hỏi làm chi
Em muốn làm gi`, "răng hoải mần chi?"
Thế này thì nói "ri nì"
"Rứa tề", thế đó mần chi đây hè?

Cái cây thì noái cái "que"
Còn ở trước hè lại nói cái "cươi"
Cái "ôn" bản mặt tươi tươi
Ưa đi tán bậy là người "vô duyên" 

                 

                       

Tiếng Huế pho tu đây 3

Lấy chồng răng gọi mụ o ?

Anh trai lấy vợ, mình thành mụ o

mụ o hiền hậu khỏi lo

mụ o nhiều chuyện là mụ o “dọn” mồm

Tối qua thi` noa’i “khi hôm”

Hoàng hôn : “Chạng vạng, nghe run qua’ trời

Sớm mơi mang “chủi xuốt cươi”

Sài Gòn nghe thấy thì cười bò lăn

Lỡ ưng rồi, biết mần răng !

Cái giọng trọ trẹ…..cũng muốn ăn chung một nồi

Con gái chưa noái đã cười

Bị người ta noái là người vô duyên.

Đọc thơ Cai, thấy đã ghiền

Huế ơi nhớ quá, muốn bay liền ra ngay…

hehehehehhehehehehe hhe….

                                                 

                                                                  CHI LẠ RỨA

                                            Chi lạ rứa, chiều ni tui muốn khóc
                      Nhìn chi tui - đồ cỏ mọn hoa hèn
                      Ngó chi tui - đồ đom đóm trong đêm
                      Cho thêm tủi bên ni bờ cô tịch

                      Tui ao ước có bao giờ tuyệt đích
                      Tui van xin răng mà cứ làm ngơ
                      Rồi ngó tui, chi lạ rứa: hững hờ
                      Ghép yêu mến, vô duyên và trơ trẽn

                      Tui đã tắt nỗi ngại ngùng bẽn lẽn
                      Bởi vì răng? Ai biết được người hè!
                      Nhưng mà chiều đã rủ bóng lê thê
                      Ni với nớ có khi mô mà gần gũi

                      Chi lạ rứa! Răng cứ làm tui tủi
                      Tàn nhẫn chi với một đứa thương đau
                      Cảm tình câm nên không sắc không màu
                      Và vạn thuở chẳng nên tình luyến ái

                      Chi lạ rứa? Người cứ làm tui ngại
                      Biết sông sâu hay cạn giữa tình đời
                      Bên ni bờ vẫn trong trắng chơi vơi
                      Mà bên nớ trầm ngâm mô có kể

                      Tui không muốn khóc chi những giọt lệ
                      Đọng làn mi ấp ủ mối tâm tình
                      Bên ni bờ hoa thắm hết tươi xinh
                      Mà bên nớ huy hoàng và lộng lẫy

                      Muốn lên thuyền mặc sóng cuồng xô đẩy
                      Nhưng thân đau nên chẳng dám đánh liều
                      Đau chi mô! Có lẽ hận cô liêu...
                      Mà chi lạ rứa hè? Ai hiểu nổi!

                      Tui không điên, cũng không hề bối rối
                      Ngó làm chi cho tủi nhục đau thương
                      Tui biết tui là hoa dại bên đường
                      Không màu sắc, chi lạ rứa hè, người hí

                      Tui cũng muốn có một người tri kỷ
                      Nhưng đường đời như rứa đó, biết mần răng?
                      Tui muốn kêu, muốn gọi, muốn thưa rằng
                      Chờ tui với! A, cười chi lạ rứa?

                      Tui không buồn, răng mắt mờ lệ ứa!
                      Bởi vì răng tui có hiểu chi mô
                      Vì lòng tui là mặt nước sông hồ
                      Chi lạ rứa, bên ni bờ tui khóc...

                                            Nguyễn Thị Hoàng 

                                                      

CÓ RĂNG RỒI MỚI RỨA

Người ở mô mà răng kỳ dữ rứa

Giờ ra chơi, cứ ngó miết người ta

Và reo lên khi thoảng thấy đi qua

Tụi bạn tưởng, "có răng rồi mới rứa"

Thui từ đây không qua bên nớ nữa

Cho anh chàng cứ đứng ở hành lang

Ngâm nga câu, "hoa cúc áo vàng"

Và tương tư, chàng tập làm thi sĩ

Người ở mô, mà vô duyên rứa hỉ

Trao phong bì rồi hấp tấp bỏ đi

Ờ thương thương, nhớ nhớ làm chi

Về ba mạ biết ri la chết

Mắc cớ chi, theo người ta cho mệt

Người răng mà ưa lẽo đẽo làm đuôi

Lỡ một lần, như rứa cũng vui vui

Nhưng ngày mai, thui đừng theo nữa hí

                                         Nguồn TK 

 

AI BIỂU DỂ THƯƠNG

Có chi mô mà o làm dữ rứa

Ai biểu dễ thương cho mắt người ta

Ngó sơ sơ và thương bóng đi qua

Răng o lại nói người ta ngó miết

AI BIỂU DỂ THƯƠNG

Có chi mô mà o làm dữ rứa

Ai biểu dễ thương cho mắt người ta

Ngó sơ sơ và thương bóng đi qua

Răng o lại nói người ta ngó miết

Này o ơi nghe người ta nói thiệt

Người ta thương từ thuở ở hành lang

Từ thuở hành lang o mặc áo vàng

Yêu hoa cúc về tập làm thi sĩ

Có chi mô mà vô duyên o hỉ

Trao phong bì người ta vội bỏ đi

Thương thật nhiều lúng túng biết nói chi

Coi rồi đốt làm răng ba mạ biết

Người ta thương thì người ta thương miết

Răng lúc đầu hay nhìn mắt có đuôi

Qua hành lang người ta bỗng chợt vui

Nhiều lần quá hóa ra thương o hỉ

Vì người ta thôi o đừng có dị

Đứng mỗi ngày một tí ở hành lang

Cho người ta bớt nhớ lúc nhìn sang

Vào lớp học đỡ buồn rầu o nợ

                                  Nguồn TB 

Tiếng Huế chơn chất, tiếng Huế thật thà

Tiếng Huế sở dĩ nghe ra đặc biệt đối với những người các nơi khác là vì ba yếu tố chính: Giọng nói đặc biệt của Huế, các chữ riêng biệt của Huế như "Mô, tê, ri, răng, rứa" và nhất  là cách nói chất phát với các chữ "Chơn chất quê mùa" riêng biệt của nông thôn xứ Huế. Người Huế khi có dịp xa Huế hoặc có dịp tiếp xúc nhiều với người khác xứ trong nước đã thông hiểu được tiếng nói của mình, của người Huế mình. Vì thế, khi giao tiếp với dân các xứ, họ phải tự bỏ bớt không dùng các chữ quá đặc thù của Huế, họ phải làm nhẹ bớt giọng nói của mình bằng cách bắt chước giọng nói cư dân vùng đó và nhất là họ dùng các chữ Việt chuẩn, thứ chữ của chữ Việt của "Tự lực văn đoàn" trong lời ăn tiếng nói của họ. Ngay cả những người Huế ở phương xa trở về Huế khi nghe một người Huế "Chính tông" ở thôn quê nói chuyện, nhiều khi cũng không thật hiểu ý họ muốn nói gì, nghe "Chữ được chữ mất" và tạm hiểu ý chính của họ mà thôi. Nghe ra thì chẳng khác gì ngày nay, dân Nhật khi họ nói chuyện với nhau chỉ hiểu được 75% lời nói của nhau.

Tiếng Huế riêng biệt đó thường là các chữ Huế ở nông thôn quê mùa, dân dã, ở những nơi xa lạ với thị thành mà người dân vẫn còn lưu giữ các chữ của những ngày xa xưa do cha ông họ để lại qua nhiều đời. Các chữ xa lạ "Quê mùa" đã là vết tích của "Dấu phèn trên chân" của người Huế ngày trước. Tuy nhiên các chữ "quê mùa" này lại đi đôi cá tính thật thà giản dị của những người chân quê sử dụng nên vì thế gọi "Tiếng Huế chơn chớt, tiếng Huế thật thà" Điều này có thể hiểu thêm tiếng Huế quê mùa mộc mạc còn tiềm ẩn trong lời ăn tiếng nói của một số đông cư dân ở các vùng quê hẻo lánh ở Huế ngày hôm nay.

Tuy nhiên điều này không có nghĩa là ở chân quê mới dùng những chữ đó mà thật ra ngay cả những người tại thành phố mà không có dịp đi ra ngoài, không có dịp đi ra khỏi xứ Huế, vẫn còn lưu giữ đặc tính quê mùa trong lời ăn tiếng nói của họ. Để hiểu thêm những từ ngữ quê mùa mộc mạc này, tôi xin dẫn chững những cụm từ sau giúp cho các bạn dễ hiểu hơn.

        -   Chi hung dữ ri = Làm gì nhiều thể (Anh cho tui hung dữ ri à).

        -   Hung a rứ thê! = Nhiều lắm (Quán cafê người hung a rứ thê).

        -   Mệt i = Mệt quá (Làm chi mà sai mệt rứa).

         -  Tời (trời) ơi, nói rứa có tời đất (Trời đất làm chứng) = Hãy tin tôi đi (Nói có tời, tui làm rứa tui không phải là người).

        -   Làm răng chừ hè = Làm sao bây giờ (Mạ biết được thì làm răng chừ ).

        -   Răng ri = Sao lại thế này (Trời ơi răng ri, không gỡ được à).

        -   Chơ răng = Chứ sao (Làm sai thì ngu chơ răng).

        -   Làm chi rứa = Làm sao thế (Mi làm chi rứa, tau thấy ngại ghê).

        -   Đừng có ồn = Không được bàn tán (Vợ tui làm đó đừng có ồn).

        -   Đừng có rên = Không than van hối hận (Làm ẩu bị đập đừng có rên).

        -   Nì = Này, đưa (nì, lấy đi).

        -    Đừng vơ đũa cả nắm = Không phải ai cũng thế (Đàn bà cũng có ba bảy hạng đàn bà, không phải ai lấy chồng rồi cũng ngoại tình, đừng vơ đũa cả nắm).

        -   Đừng xỏ miệng vô = Đừng nói vào (Chuyện của tui đừng xỏ miệng vô).

        -   Đường cấy = Đường cái (Từ nhà ra đường cấy chỉ mất mấy phút).

        -   Bất no = No (Nhìn mâm cơm thấy mà bất no).  

        -   Doai mỏ = Đưa miệng ra (Doai mỏ chửi người ta).

        -   Giơ xương = ốm yếu (mi ốm bắt giơ xương).

        -   Đã bưa = Đã vừa (ăn một trận đã bưa).

        -   Huế mềm = Người xứ Huế mình (Huế mềm đẹp, thơ mộng ghê).

        -   Ba đàng ba sá = Nói không đúng (Chuyện ngoài đường bà đàng ba sá).

        -   Cái chi tề = Cái gì mà quên mất (Mạ dặn cái chi tề  mà ngồi với anh quên rồi).

        -   Thâm căn cố đế = Lâu ngày (Tui ghét hắn thâm căn cố đế).

        -   Rủ tốp rủ đảng = Lập phe lập cánh (ở đời thời nay họ hay rủ tốp rủ đảng với nhau).

        -   Té ra rứa = thì ra vì thế (té ra rứa, anh nói chuyện với cô bồ cũ nên em giận).

        -   Đấy = Đi đái (Nửa khuya dậy đi đấy, mò lộn buồng).

Qua những ví dụ về tiếng Huế quê mùa ở phần trên , những tiếng Huế chơn chớt và thật thà, ta thấy quả thật tiếng Huế có nhiều bề mặt khác nhau. Đi đâu và ở đâu, nghe được tiếng Huế chơn chất thật thà này , người Huế xa nhà mà không thể nào mà không bước tới để chào hỏi nhau, chuyện trò với nhau và nhìn bà con "Dây mơ rễ má" của xứ Huế. Thông thường các gia đình ở Huế không bà con thân quen thuộc trực tiếp dòng họ với nhau thì cũng quen biết nhau qua người khác, qua bà con khác. Xem lại thì người Huế ai cũng có bà con với nhau. Mỗi khi nghe tiếng Huế thật thà thôn dã còn sót lại như trên, người Huế tự nhiên thấy lòng mình ấm lại, biết là mình đang được bao quanh bởi những con người chơn chất cùng xứ, những con người không mộc mạc bên ngoài, những con người ăn ở thật lòng thật dạ với nhau. Nói chung tiếng Huế chơn chất, thật thà mang đậm nét con người xứ Huế nó được biểu hiện qua lời ăn tiếng nói, qua sinh hoạt của cư dân xứ Huế.

Nữ sinh Đồng Khánh

RU EM CHO THÉT CHO MUỒI

ĐỂ MẸ ĐI CHỢ MUA VÔI ĂN TRẦU

MUA VÔI CHỢ QUÁN CHỢ CẦU

MUA CAU NAM PHỔ, MUA TRẦU CHỢ DINH

CHỢ DINH BÁN ÁO CON TRAI

TRIỀU SƠN BÁN NÓN, MẬU TÀI BÁN KIM

Cảnh đẹp và nữ sinh bên sông Hương Huế 

Một vài ví dụ về các từ ngữ đặc biệt ở Huế:

Ấy: anh chi, giọng thân mật

Chi lạ rứa: sao lại thế?

Có chi mô: có gì đâu!

Chi tệ rứa: sao tệ thế!

Chi ri: cái gì đây?

Mô: ở đâu?

Không răng mô: không sao đâu?

Mô nà: ở đâu?

Mô rứa: ở đâu?

Đi mô rứa: đi đâu?

Mô hè: ở đâu kia (ai biết đâu không?)

Làm chi tui: làm được gì tôi nào (giọng thách thức)

Biết chi mô: biết gì đâu?

Tê: đó kia

Bên tê: bên kia

Đó tề: đó kìa

Dị chưa tề: kỳ quá!

Ngụy chưa tề: kỳ dị quá!

Khi tê: biết thế nay

Bữa tê: trước đây 2 ngày

Răng: làm sao

Răng ri: sao thế?

Răng rứa: sao thế?

Răng hỉ: sao nhỉ?

Không răng mô: không sao đâu

Biết làm răng chừ: biết làm sao bây giờ

Ai răng tui rứa: họ sao tôi vậy

Răng ra ri: sao đến nỗi thế nầy

Ri em: thế nầy em

Mô ri: ở đâu mà có thế nầy

Nớ: ấy, đó!

Người nớ: người ấy

Nó tề: cái đó kìa

Ấy mà dị chưa: anh mà kỳ quá (nũng nịu)

Rứa hả: thế à?

Mô hả: ở đâu nhỉ?

Ri hả: thế nầy hả?

O: cô

Đoản hậu: không nghĩ tình

Đời tù huy, tù huýt: từ đời xa xưa

Hằm bà lằng: lẫn lộn

Làm bộ, làm tịch: tự cao, tự đại

Làm đày, làm láo: làm dốc, lên mặt hỗn xược

Làm như mèo quào: làm giả dối, phớt qua

Lục lát: nói giỡn mà chơi

Ngựa Thượng Tứ: gái thích theo trai

Ốt dột, ốt dạt: người ta chê cười

Đi thằng cò o ngón: đi thẳng, không chịu về

Tùm lum, tà la:lộn xộn

Gạo lon tộn: học chăm chỉ

Om củ tỏi: ồn ào quá

Lý Mười Thương

Một thương tóc xoã ngang vai
Hai thương, hai thương đi đứng
Ố tang ố tang tình tang, tình tang tình
Ố tang tình tang
Vẻ người thật là đoan trang
Ố tang ố tang tình tang, tình tang tình
Ố tang tình tang.

Ba thương ăn nói có duyên
Bốn thương, bốn thương mơ mộng
Ố tang ố tang tình tang,tình tang tình
Ố tang tình tang
Đôi mắt huyền càng nhìn thêm xinh
Ố tang ố tang tình tang, tình tang tình
Ố tang tình tang.

Năm thương dáng điệu thanh thanh
Sáu thương, sáu thương nón Huế
Ố tang ố tang tình tang, tình tang tình
Ố tang tình tang
Nửa vành thật là nên thơ
Ố tang ố tang tình tang, tình tang tình
Ố tang tình tang.

Bảy thương thiếp cũng mong chờ
Tám thương, tám thương thơ thẩn
Ố tang ố tang tình tang, tình tang tình
Lý Mười Thương (Hò Huế) lyrics on ChiaSeNhac.com
Ố tang tình tang
Bên bờ tạc dòng Hương Giang
Ố tang ố tang tình tang, tình tang tình
Ố tang tình tang.

Chín thương bến Ngự sang ngang
Mười thương, mười thương tà áo
Ố tang ố tang tình tang, tình tang tình
Ố tang tình tang
Dịu dàng là Huế gió bay
Ố tang ố tang tình tang, tình tang tình
Ố tang tình tang
Ố tang tình tang.

UI CHAO UI ! O ƠI O BỎ ĐI MÔ?

O ơi O bỏ đi mô? 

Tui đây ngồi đợi vần thơ O nì 

Nước mắt răng khóc dữ ri? 

Chờ O chờ mãi có chi O hè? 

Hôm qua diễn thuyết tiếng tây 

Chừ về nói tiếng quê đây bù trừ 

Hì hì

Additional Details

Ả ơi cá rọn dưới tê 

Bắt về một rá kho mê cả dà 

Kho thì vỏ tắt hít hà 

Ăn được một méng bán dà theo O

1 year ago

Thứ tư O hẹn gooc me 

Eng ni lại đợi sau hè O ơi 

Thương eng thương thiệt hay chơi 

Về thưa bọ mạ đến nơi cau trầu

1 year ago